Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć » Zmiana rozporządzenia w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy

W dniu 28 sierpnia 2024 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana nowelizacja rozporządzenia w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy. W niniejszym artykule skupimy uwagę nad zmianami dot. egzaminu ósmoklasisty, zwiększenia liczby dzieci z Ukrainy w szkołach, przedszkolach i innych jednostkach edukacyjnych oraz obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, szkolnego i nauki dla dzieci z Ukrainy, a także innymi kwestiami objętymi niniejszą nowelizacją.

Tekst Rozporządzenia ministra edukacji z dnia 26 sierpnia 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U.2024.1302) można znaleźć tu: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240001302/O/D20241302.pdf

Kogo dotyczy znowelizowane rozporządzenie?

Przede wszystkim warto zaznaczyć, iż ww. rozporządzenie wciąż dotyczy dzieci z Ukrainy, które przebywają w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy (numer PESEL ze statusem UKR). Dzieci przebywające w Polsce w innym celu (np. na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt itd.) podlegają zasadom ogólnym kształcenia (zob.: Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe oraz akty wykonawcze).

Egzamin ósmoklasisty

W roku szkolnym 2024/2025 w przypadku uczniów będących obywatelami Ukrainy, którzy rozpoczęli naukę w klasie VIII szkoły podstawowej egzamin ósmoklasisty przeprowadzany jest z matematyki i języka obcego nowożytnego. W konsekwencji, uczeń z Ukrainy zwolniony jest od przystąpienia do egzaminu z języka polskiego. W tym celu należy złożyć pisemną deklarację do dyrekcji szkoły, w której dziecko się uczy.

Ósmoklasista przystępuje do egzaminu z jednego z następujących języków obcych nowożytnych: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski bądź włoski, przy czy, nie musi to być język nowożytny, którego uczeń się uczył w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

Gdyby jednak dziecko chciało zdać egzamin z języka polskiego, może to zrobić, a jego rodzic lub opiekun prawny musi także złożyć o tym pisemną deklarację do dyrekcji szkoły o zamiarze przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego.

W przypadku ucznia lub słuchacza, który nie przystąpił do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego, w zaświadczeniu o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty, w miejscu przeznaczonym na wpisanie wyniku egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego, wpisuje się odpowiednio "nie przystępował/a".

Zasady przeliczenia na punkty oceny z języka polskiego przy postępowaniu rekrutacyjnym do szkoły średniej (tzn. do publicznego liceum ogólnokształcącego, publicznego technikum i publicznej branżowej szkoły I stopnia) na rok szkolny 2025/2026 reguluje art. 58c Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U.2024.167), zgodnie z którym:

Ocenę z języka polskiego ucznia/słuchacza, będącego obywatelem Ukrainy, który nie przystąpił w roku szkolnym 2024/2025 do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego, wymienioną na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, przelicza się na punkty w następujący sposób:

za ocenę celującą - przyznaje się 35 punktów;
za ocenę bardzo dobrą - przyznaje się 30 punktów;
za ocenę dobrą - przyznaje się 25 punktów;
za ocenę dostateczną - przyznaje się 15 punktów;
za ocenę dopuszczającą - przyznaje się 10 punktów.

Pełną treść Ustawy można przeczytać tu: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220000583/U/D20220583Lj.pdf

Zwiększenie liczby dzieci z Ukrainy w polskich placówkach oświatowych

W świetle Rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. 2019 poz. 502), liczba dzieci w oddziale przedszkola powinna wynosić nie więcej niż 25. W roku szkolnym 2024/2025 natomiast, na mocy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie kształcenia dzieci z Ukrainy, liczba dzieci w oddziale przedszkola może być zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci z Ukrainy. Analogiczna możliwość zwiększenia dotyczy oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej.

Gdy mowa o oddziale klas I-III szkoły podstawowej, która zgodnie z ww. aktem wykonawczym wynosić ma nie więcej niż 25 osób, liczba ta również może być zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów – obywateli Ukrainy.

W odniesieniu do liczby dzieci w oddziale przedszkola integracyjnego bądź oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz w oddziale szkoły integracyjnej bądź oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej, która zgodnie z rozporządzeniem wynosi nie więcej niż 20, w tym nie więcej niż 5 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych, na podstawie nowelizacji dopuszcza się jej zwiększenie o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych z Ukrainy.

Podobne rozwiązanie dotyczy liczby wychowanków w grupie wychowawczej w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym, w którym liczba dzieci może być zwiększona o nie więcej niż 2 wychowanków niepełnosprawnych, będących obywatelami Ukrainy.

Możliwość zwiększenia liczby uczniów przewidziano również na zajęciach świetlicowych w szkole ogólnodostępnej i integracyjnej oraz szkole ogólnodostępnej z oddziałami integracyjnymi, pozostających pod opieką jednego nauczyciela. Na podstawie rozporządzenia liczba dzieci wynosi nie więcej niż 25, lecz w świetle nowych regulacji istnieje możliwość zwiększenia grupy o nie więcej niż 4 uczniów z Ukrainy. Jeśli chodzi natomiast o liczbę osób niepełnosprawnych, dopuszcza się możliwość zwiększenia o nie więcej niż 2 osoby z Ukrainy.

Tym samym, zgodnie z oświadczeniem Ministerstwa Edukacji, polski system oświaty jest przygotowany na przyjęcie i wsparcie ukraińskich uczniów.

Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki

W oparciu o dotychczasowy stan prawny, a konkretnie §15 zmienianego Rozporządzenia w przedmiocie edukacji dzieci z Ukrainy, dzieci z Ukrainy, uczące się w trybie online w ukraińskiej placówce edukacyjnej, nie podlegali obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, obowiązkowi szkolnemu albo obowiązkowi nauki, a ich rodzice bądź opiekunowie prawni musieli powiadomić o tym gminę.

Od 1 września dzieci przebywające w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy (PESEL UKR), są zobowiązane do realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego albo obowiązku nauki.

Wyjątek stanowią tylko uczniowie pobierający w roku szkolnym 2024/2025 naukę w ostatniej klasie funkcjonującej w ukraińskim systemie oświaty online, której ukończenie umożliwia przystąpienie do ukraińskiego egzaminu maturalnego i zamierzają do tegoż egzaminu przystąpić w roku 2025 r. Innymi słowy, nie chodzić do polskiej szkoły mogą obywatele Ukrainy, którzy uczą się w ostatniej klasie ukraińskiej szkoły, której ukończenie pozwala przystąpić do egzaminu maturalnego (j. ukraiński: ЗНО) i mają zamiar w roku szkolnym 2025 r. do egzaminu tego przystąpić. Podobnie jak w dotychczasowym stanie prawnym, o uczestniczeniu dziecka do szkoły ukraińskiej online osoba sprawująca opiekę nad obywatelem Ukrainy zobowiązana jest zawiadomić o tym gminę.

Czym jest obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego?

Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Zasadniczym celem przygotowania przedszkolnego jest umożliwianie adaptacji dziecka do dalszej nauki w szkole.

Jednocześnie zaznaczamy, iż według prawa polskiego, chodzenie przez dziecko do żłobka lub przedszkola (z wyjątkiem przygotowanie przedszkolnego) nie jest obowiązkowe.

Czym jest obowiązek szkolny?

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.

Kształcenie w szkole podstawowej trwa osiem lat i jest podzielone na dwa etapy edukacyjne: I etap edukacyjny obejmujący klasy I–III szkoły podstawowej – edukacja wczesnoszkolna; II etap edukacyjny obejmujący klasy IV–VIII szkoły podstawowej.

Czym jest obowiązek nauki?

Wówczas gdy dziecko ukończyło szkołę podstawową, ale nie osiągnęło jeszcze 18 roku życia, ma obowiązek nauki, tzn. nauki do osiągnięcia pełnolecia. Obowiązek nauki może być realizowany np. w liceum, technikum, szkole branżowej.

Czy dziecko z niepełnosprawnością również musi chodzić do polskiej szkoły?

Przepisy prawa oświatowego stanowią, iż każde dziecko musi się uczyć do 18 roku życia. Obowiązkiem tym objęte jest również dziecko z niepełnosprawnością. Forma realizacji tegoż obowiązku zależy od sytuacji indywidualnej dziecka, natomiast gdy rodzic bądź opiekun prawny uważa, iż wymaga ono odpowiedniej formy kształcenia, z uwzględnieniem jego potrzeb, w tym pomocy specjalistycznej, musi w tym celu uzyskać orzeczenie o kształceniu specjalnym lub indywidualnym. Wniosek o wydanie takiego orzeczenia składa się w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Do wniosku dołączyć należy odpowiednią dokumentacją, zawierającą w szczególności zaświadczenie o przeprowadzonych badaniach psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich dziecka. Poradnie wydają orzeczenia:

o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną;
o potrzebie indywidualnego nauczania;
o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;
o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych.

Gdzie mogę uzyskać przydatne informacje w sprawie kształcenia dzieci z Ukrainy?

W pierwszej kolejności zachęcamy do regularnego sprawdzania strony Ministerstwa Edukacji: https://www.gov.pl/web/edukacja/szkola-dla-was, gdzie również dla obywateli Ukrainy zamieszcza się przydatne informacje w języku ukraińskim. Szczególnie zalecamy się zapoznać z sekcją Q&A, gdzie ministerstwo omawia najbardziej popularne pytania od dzieci i ich rodziców z Ukrainy: https://www.gov.pl/web/edukacja/najczesciej-zadawane-pytania-i-odpowiedzi-dotyczace-ukrainskich-dzieci-uchodzcow-w-polskich-placowkach-oswiatowych

Poza Ministerstwem Edukacji, przydatne informację w sprawie nauki dzieci z Ukrainy można uzyskać w Wydziale Edukacji Urzędu Miasta, w Kuratorium Oświaty w miejscowości pobytu dziecka lub w szkole, gdzie dziecko zamierza się uczyć bądź uczy się obecnie.

Uczestniczenie dziecka do szkoły a 800+

Przypominamy, iż na mocy ostatnich zmian do Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, a konkretnie Ustawy z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 854), nowe przepisy uzależniające przyznanie i wypłatę świadczenia wychowawczego od realizacji przez dziecko ze statusem UKR obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki mają zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego na okres rozpoczynający się dnia 1 czerwca 2025 r., a w sprawach dotyczących świadczenia wychowawczego za okresy, które rozpoczęły się przed dniem 1 czerwca 2025 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, iż do momentu złożenia wniosku na kolejny okres rozliczeniowy 2025/2026 Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma podstawy prawnej do weryfikacji, czy dziecko z Ukrainy chodzi do polskiej szkoły, a tym bardziej nie ma prawa odmawiać z tego powodu prawa do świadczeń.

Z tekstem ww. Ustawy zapoznać się można tu: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240000854/O/D20240854.pdf

Powyższe stosuje się również świadczenia „Dobry start”.

Kiedy Rozporządzenie wchodzi w życie?

Rozporządzenie wchodzi w życie w dniu 31 sierpnia 2024 r., co oznacza m.in. iż od 1 września 2024 r. dziecko z Ukrainy jest zobowiązane do realizacji ww. obowiązków, chyba że obowiązek przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki go nie dotyczą.